ชาวมอแกนหาทิศในการเดินเรือโดยการดูดาว

  • ชาวมอแกนเดินเรือโดยอาศัยการดูดาวอยู่บ้าง แต่ไม่มากเท่าชาวพอลีนีเชียนที่ต้องเดินทางไปในมหาสมุทรอันกว้างใหญ่โดยใช้เรือคนู ชาวมอแกนดูทิศทางโดยการสังเกตดวงอาทิตย์ ทิศทางของคลื่นและลม และในเวลากลางคืนก็อาศัยดวงจันทร์และดวงดาว นอกจากจะช่วยในการอ้างอิงทิศทางแล้ว ดวงดาวยังสามารถจะบอกลักษณะลมฟ้าอากาศและเวลาได้ด้วย
  • ชาวมอแกนเรียกดาวว่า บีต้วก และมีดาวหรือกลุ่มดาวที่ชาวมอแกนรู้จักคุ้นเคยเช่น บีต้วก กะติ๊ก หรือ ดาวลูกไก่ซึ่งเป็นกลุ่มดาวที่มีอยู่ด้วยกันทั้งหมด 7 ดวง ดาวกลุ่มนี้มีแสงค่อนข้างริบหรี่ ไม่สว่างมากนักชาวมอแกนใช้กลุ่มดาวลูกไก่ในการบ่งบอกสภาวะอากาศ ถ้ามองเห็นกลุ่มดาวลูกไก่ได้ชัดเจนในเวลาค่ำคืนก็แสดงว่าในช่วงเวลานั้นอากาศแจ่มใสและชาวมอแกนจะรู้สึกปลอดภัยในการออกตกปลา หรือหาอาหารในป่า หรือเดินเรือในเวลากลางคืน
  • ส่วน บีต้วก หน่าลู่ง คือ “ดาวศุกร์” หรือ “ดาวประจำเมือง” ซึ่งจะเห็นได้ชัดทางทิศตะวันตกในช่วงย่ำค่ำ และจะเห็นได้ชัดเจนอีกครั้งทางทิศตะวันออกในช่วงเช้ามืด ซึ่งในช่วงนี้เรามักจะเรียกดาวศุกร์ว่า“ดาวรุ่ง” หรือ “ดาวประกายพรึก” แต่ชาวมอแกนเรียกดาวนี้ด้วยชื่อเดียวคือ บีต้วก หน่าลู่ง ชาวมอแกนจะใช้ดาวดวงนี้เพื่อบอกเวลาหัวรุ่ง ดังนั้น ดาวดวงนี้ จึงเปรียบเสมือนเป็นนาฬิกาบอกเวลาเมื่อยามที่ชาวมอแกนต้องการจะออกเดินเรือทางไกลในช่วงเช้าตรู่ของวันใหม

    ขอบคุณที่มา : หนังสือทักษะวัฒนธรรมชาวเล ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรฯ / อ.นฤมล อรุโณทัย
ภาพจากหนังสือทักษะวัฒนธรรมชาวเล
พระจันทร์วันเพ็ญ